Gevoelens van rouw bij verlies van een dierbare
Eigen manier om te rouwen
Nabestaanden zijn al snel bang dat hun reacties op het overlijden van een dierbare niet 'normaal' zijn. Ze vrezen dat hun verdriet te hevig is of te lang duurt of dat ze juist te weinig blijk geven van verdriet.
Het is belangrijk om te weten dat ieder mens op zijn eigen wijze reageert op de dood van een dierbare. Jij rouwt op de manier die jij nodig heeft. De reacties kunnen dus sterk uiteenlopen.
Diverse reacties
De één zal veel behoefte hebben om over de overledene te praten of samen naar foto’s of videofilms te kijken. De ander trekt zich juist terug, bekijkt de foto’s het liefst alleen of verwerkt het verlies door hard werken, klussen of sporten. Sommige nabestaanden houden alles zoveel mogelijk zoals het was. Ze laten de spullen van de partner op hun vaste plaats liggen, houden de kamer van het overleden kind intact en blijven de dagelijkse routine volgen. Anderen veranderen juist alles. Ze ruimen de spullen van de overledene op, verhuizen of zoeken nieuwe vrienden. Sommige mensen mijden het liefst de plaatsen die aan de overledene doen denken.
Culturele invloed
Ook de cultuur waarin mensen opgroeien, heeft invloed op de manier waarop ze omgaan met het verlies en hun emoties uiten. De gebruiken en plechtigheden rondom begrafenis en dood variëren van ingetogen en sober afscheid nemen tot luid rouwen en samen eten, dansen en zingen. Het verdriet wordt dan met de hele gemeenschap gedeeld. Vaak komen familie en vrienden ook later nog op vaste tijden bij elkaar om elkaar te steunen en de overledene te herdenken.
Rouw bij kinderen
Kinderen rouwen net zo als volwassenen. Afhankelijk van hun ontwikkelingsfase en begrip van de dood zullen zij zich anders uiten. Soms gaan ze, ogenschijnlijk onaangedaan, door met hun gebruikelijke bezigheden. Zij hebben soms nog geen woorden voor wat zij voelen en uiten hun gevoelens ‘spelenderwijs’. Verdrietige momenten kunnen ze afwisselen met voetballen of skaten. Net als volwassenen kunnen kinderen soms heel neerslachtig zijn of zich slecht concentreren. Sommigen krijgen lichamelijke klachten. Een tijdelijke terugval in ontwikkeling (opnieuw bedplassen, angstig en aanhankelijk zijn) is normaal. Vanaf een jaar of elf gaat het rouwgedrag steeds meer op dat van volwassenen lijken. Tieners en jongeren stellen hun rouw soms onbewust uit, omdat de ontwikkelingen tijdens de puberteit alle energie opeisen, of omdat ze een zorgende rol in het gezin op zich nemen.
Verwarrende gevoelens
Veel nabestaanden kampen met intense, verwarrende en soms ook tegenstrijdige gevoelens. Niet alleen verdriet, angst, hulpeloosheid en wanhoop, maar ook boosheid, agressie, teleurstelling en schuldgevoelens kunnen voorkomen. Soms voel je je opgelucht en in zekere zin bevrijd. Dat is bijvoorbeeld het geval als de dood een lang en moeilijk ziekbed afsluit of als de zieke zelf naar het einde verlangde. Deze onverwachte gevoelens kunnen voor de achterblijvers erg verwarrend zijn, omdat ze als ongepast worden ervaren. Het zijn echter normale reacties op een ingrijpende verandering.
Levenslust kwijt
Mensen die een geliefde hebben verloren, zeggen vaak dat ze hun levenslust kwijt zijn of dat het leven alle zin verloren heeft. Sommigen willen zo graag bij de overledene zijn dat ze aan zelfdoding gaan denken. Deze gedachten kunnen heel beangstigend zijn, maar verdwijnen na verloop van tijd meestal vanzelf.
Andere veel voorkomende gevoelens en reacties
- Een intens gevoel van alleen-zijn (met het verdriet).
- Leegte, neerslachtigheid en nergens zin in hebben.
- Schuldgevoelens: had ik meer moeten doen, zijn of haar dood kunnen voorkomen?
- Verhoogde alertheid en rusteloosheid of juist verwardheid en traag denken.
- Alleen maar aan de overledene kunnen denken.
- Veel dromen over hem of haar.
- Als een film steeds de laatste uren of dagen zien.
- Menen de overledene weer te zien, te horen of te voelen.
- Op zoek gaan naar hem of haar.
- Je slechter verzorgen en niet goed eten.
- Minder vertrouwen hebben in jezelf, de wereld of de toekomst.
Behoefte aan persoonlijke hulp of advies? Neem (anoniem) contact op met een van de medewerkers van onze hulplijn MIND Korrelatie. Je kunt bellen, chatten, WhatsAppen of mailen.